+ پس از خواندن داستان، در صورت تمایل، نظر و تفسیر خود را از طریق بخش "پیام‌ها و نظرات" در پایین صفحه، ارسال نمائید.
 

دفتر چهارم، بيت 3085

داستان شاهزاده و طلسم شدن او

         پادشاهى داشت يك برنا پسر               باطن و ظاهر مزين از هنر

         خواب ديد او كان پسر ناگه بمرد            صافى عالم بر آن شه گشت درد

         آن چنان پر شد ز دود و درد شاه            كه نمى‏يابيد در وى راه آه‏

        خواست مردن قالبش بى‏كار شد            عمر مانده بود شه بيدار شد

        شاديى آمد ز بيداريش پيش                  كه نديده بود اندر عمر خويش‏

        شاه انديشيد كاين غم خود گذشت        ليك جان از جنس اين بد ظن بگشت‏

        ور رسد خارى چنين اندر قدم                 كه رود گل يادگارى بايدم‏

عروس آوردن پادشاه فرزند خود را از خوف انقطاع نسل‏

         پس عروسى خواست بايد بهر او           تا نمايد زين تزوج نسل رو

         غالب آمد شاه و دادش دخترى             از نژاد صالحى خوش جوهرى‏

         در ملاحت خود نظير خود نداشت         چهره‏اش تابان‏تر از خورشيد چاشت‏

         حسن دختر اين خصالش آن چنان        كز نكويى مى‏نگنجد در بيان‏

         از قضا كمپيركى جادو كه بود              عاشق شه زاده‏ى با حسن و جود

         جادويى كردش عجوزه‏ى كابلى           كه برد ز آن رشك سحر بابلى‏

         شه بچه شد عاشق كمپير زشت        تا عروس و آن عروسى را بهشت‏

         يك سيه ديوى و كابولى زنى              گشت بر شه زاده ناگه ره زنى‏

         تا به سالى بود شه زاده اسير              بوسه جايش نعل كفش گنده پير

         صحبت كمپير او را مى‏درود                 تا ز كاهش نيم جانى مانده بود

         ديگران از ضعف وى با درد سر             او ز سكر سحر از خود بى‏خبر

         اين جهان بر شاه چون زندان شده       وين پسر بر گريه‏شان خندان شده‏

         شاه بس بى‏چاره شد در برد و مات       روز و شب مى‏كرد قربان و زكات‏

         ز انكه هر چاره كه مى‏كرد آن پدر          عشق كمپيرك همى‏شد بيشتر

         پس يقين گشتش كه مطلق آن سرى است 

                                                چاره او را بعد از اين لابه‏گرى است‏

         سجده مى‏كرد او كه فرمانت رواست     غير حق بر ملك حق فرمان كه راست‏

         ليك اين مسكين همى‏سوزد چو عود    دست گيرش اى رحيم و اى ودود

         تا ز يا رب يا رب و افغان شاه               ساحرى استاد پيش آمد ز راه‏

مستجاب شدن دعاى پادشاه در خلاص پسرش از جادوى كابلى‏

         او شنيده بود از دور اين خبر                كه اسير پيره زن گشت آن پسر

         كان عجوزه بود اندر جادويى                بى‏نظير و ايمن از مثل و دويى‏

         دست بر بالاى دست است اى فتى      در فن و در زور تا ذات خدا

         منتهاى دستها دست خداست             بحر بى‏شك منتهاى سيلهاست‏

         هم از او گيرند مايه ابرها                     هم بدو باشد نهايت سيل را

         گفت شاهش كاين پسر از دست رفت    گفت اينك آمدم درمان زفت‏

         آمدم تا بر گشايم سحر او                    تا نماند شاه زاده زرد رو

         ...

         سوی گورستان برو وقت سحور             پهلوی دیوار هست اسپید گور

         سوی قبله باز کاو آن جای را                تا ببینی قدرت و صنع خدا
         بس دراز است اين حكايت تو ملول        زبده را گويم رها كردم فضول‏

         آن گره هاى گران را بر گشاد                پس ز محنت پور شه را راه داد

         آن پسر با خويش آمد شد دوان            سوى تخت شاه با صد امتحان‏

         سجده كرد و بر زمين مى‏زد ذقن          در بغل كرده پسر تيغ و كفن‏

         شاه آيين بست و اهل شهر شاد         و آن عروس نااميد بى‏مراد

         عالم از سر زنده گشت و پر فروز           اى عجب آن روز روز امروز روز

         يك عروسى كرد شاه او را چنان           كه جلاب قند بد پيش سگان‏

         جادوى كمپير از غصه بمرد                  روى و خوى زشت با مالك سپرد

         شاه زاده در تعجب مانده بود               كز من او عقل و نظر چون در ربود

         نو عروسى ديد همچون ماه حسن       كه همى‏زد بر مليحان راه حسن‏

         گشت بى‏هوش و به رو اندر فتاد           تا سه روز از جسم وى گم شد فؤاد

         سه شبانه روز او ز خود بى‏هوش گشت  تا كه خلق از غشى او پر جوش گشت‏

         از گلاب و از علاج آمد بخود                  اندك اندك فهم گشتش نيك و بد

         بعد سالى گفت شاهش در سخن       كاى پسر ياد آر از آن يار كهن‏

         ياد آور ز آن ضجيع و ز آن فراش             تا بدين حد بى‏وفا و مر مباش‏

         گفت رو من يافتم دار السرور               وارهيدم از چه دار الغرور

         همچنان باشد چو مومن راه يافت         سوى نور حق ز ظلمت روى تافت‏

در بيان آن كه شه زاده آدمى بچه است و …

         اى برادر دان كه شه زاده توى             در جهان كهنه زاده از نوى‏

         كابلى جادو اين دنياست كاو               كرد مردان را اسير رنگ و بو

         ز آن نبى دنيات را سحاره خواند           كاو به افسون خلق را در چه نشاند

         هين فسون گرم دارد گنده پير             كرده شاهان را دم گرمش اسير

         گنده‌پیر است او از بس چاپلوس          خویش را جلوه کند چون نوعروس
         هین مشو مغرور آن گلگونه‌اش           نوش نیش‌آلودهء او را مچش
         آشکارا دانه، پنهان دام او                  خوش نماید ز اولت انعام او
         ساحره‏ى دنيا قوى دانا زنى است       حل سحر او به پاى عامه نيست‏

         همچو ماهى بسته استت او به شست      شاه زاده ماند سالى و تو شصت‏

         شصت سال از شست او در محنتى          نه خوشى نه بر طريق سنتى‏

         نفخ او اين عقده‏ها را سخت كرد              پس طلب كن نفخه‏ى خلاق فرد

         تا نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي ترا                      وا رهاند زين و گويد برتر آ

         جز به نفخ حق نسوزد نفخ سحر             نفخ قهر است اين و آن دم نفخ مهر

         اى كه صبرت نيست از دنياى دون          چونت صبر است از خدا اى دوست چون‏

         چون كه صبرت نيست زين آب سياه       چون صبورى دارى از چشمه‏ى اله‏

         چون كه بى‏اين شرب كم دارى سكون     چون ز ابرارى جدا و ز يشربون‏

         گر ببينى يك نفس حسن ودود               اندر آتش افكنى جان و وجود

         جيفه بينى بعد از آن اين شرب را           چون ببينى كر و فر قرب را

         همچو شه زاده رسى در يار خويش        پس برون آرى ز پا تو خار خويش‏

         جهد كن در بى‏خودى خود را بياب          زودتر و الله اعلم بالصواب‏

         هر زمانى هين مشو با خويش جفت     هر زمان چون خر در آب و گل ميفت‏

         بوى پيراهان يوسف كن سند               ز انكه بويش چشم روشن مى‏كند

         دور بيند دور بين بى‏هنر                     همچنان كه دور ديدن خواب در

         خفته باشى بر لب جو خشك لب         مى‏دوى سوى سراب اندر طلب‏

         دور مى‏بينى سراب و مى‏دوى             عاشق آن بينش خود مى‏شوى‏

         مى‏زنى در خواب با ياران تو لاف           كه منم بينا دل و پرده شكاف‏

         نك بدان سو  آب ديدم هين شتاب         تا رويم آن جا و آن باشد سراب‏

         هر قدم زين آب تازى دورتر                   دو دوان سوى سراب با غرر

         عين آن عزمت حجاب اين شده            كه به تو پيوسته است و آمده‏

         بس كسا عزمى به جايى مى‏كند         از مقامى كان غرض در وى بود

         ديد و لاف خفته مى‏نايد بكار                جز خيالى نيست دست از وى بدار

         فكر خفته گر دو تا و گر سه تاست        هم خطا اندر خطا اندر خطاست‏

         موج بر وى مى‏زند بى‏احتراز                خفته پويان در بيابان دراز

         خفته مى‏بيند عطشهاى شديد           آب اقرب منه مِنْ حَبْلِ الوريد

                                  ------------------

دفتر دوم، بیت 3176

قصه‏‌ى اعرابى و ريگ در جوال كردن و ملامت كردن آن فيلسوف او را

         يك عرابى بار كرده اشترى                دو جوال زفت از دانه پرى‏

         او نشسته بر سر هر دو جوال            يك حديث انداز كرد او را سؤال‏

         از وطن پرسيد و آوردش به گفت         و اندر آن پرسش بسى درها بسفت‏

         بعد از آن گفتش كه اين هر دو جوال     چيست آگنده بگو مصدوق حال‏

         گفت اندر يك جوالم گندم است          در دگر ريگى نه قوت مردم است‏

         گفت تو چون بار كردى اين رمال         گفت تا تنها نماند آن جوال‏

         گفت نيم گندم آن تنگ را                  در دگر ريز از پى فرهنگ را

         تا سبك گردد جوال و هم شتر            گفت شاباش اى حكيم اهل و حر

         اين چنين فكر دقيق و راى خوب          تو چنين عريان پياده در لغوب‏

         رحمتش آمد بر حكيم و عزم كرد         كش بر اشتر بر نشاند نيك مرد

         باز گفتش اى حكيم خوش سخن       شمه‏اى از حال خود هم شرح كن‏

         اين چنين عقل و كفايت كه تراست     تو وزيرى يا شهى بر گوى راست‏

         گفت اين هر دو نيم از عامه‏ام            بنگر اندر حال و اندر جامه‏ام‏

         گفت اشتر چند دارى چند گاو            گفت نه اين و نه آن ما را مكاو

         گفت رختت چيست بارى در دكان      گفت ما را كو دكان و كو مكان‏

         گفت پس از نقد پرسم نقد چند         كه تويى تنها رو و محبوب پند

         كيمياى مس عالم با تو است            عقل و دانش را گهر تو بر تو است‏

         گفت و الله نيست يا وجه العرب          در همه ملكم وجوه قوت شب‏

         پا برهنه تن برهنه مى‏دوم                هر كه نانى مى‏دهد آن جا روم‏

         مر مرا زين حكمت و فضل و هنر          نيست حاصل جز خيال و درد سر

         پس عرب گفتش كه شو دور از برم      تا نبارد شومى تو بر سرم‏

         دور بر آن حكمت شومت ز من            نطق تو شرم است بر اهل زمن‏

         يا تو آن سو رو من اين سو مى‏دوم      ور ترا ره پيش من واپس روم‏

         يك جوالم گندم و ديگر ز ريگ              به بود زين حيله‏هاى مرده‏ريگ‏

         احمقى‏ام بس مبارك احمقى است     كه دلم با برگ و جانم متقى است‏

         گر تو خواهى كت شقاوت كم شود      جهد كن تا از تو حكمت كم شود

         حكمتى كز طبع زايد وز خيال             حكمتى بى‏فيض نور ذو الجلال‏

         حكمت دنيا فزايد ظن و شك              حكمت دينى برد فوق فلك‏

         زوبعان زيرك آخر زمان                       بر فزوده خويش بر پيشينيان‏

         حيله آموزان جگرها سوخته              فعل‏ها و مكرها آموخته‏

         صبر و ايثار و سخاى نفس و جود         باد داده كان بود اكسير سود

         فكر آن باشد كه بگشايد رهى            راه آن باشد كه پيش آيد شهى‏

         شاه آن باشد كه از خود شه بود         نه به مخزنها و لشكر شه شود

نظرات دوستان:

» برای نوشتن نظرتان درباره داستان یا هر موضوع مرتبط با این جلسه، به قسمت "پیامها و نظرات" در همین صفحه(پایین‌) مراجعه کنید.