+ پس از خواندن داستان، در صورت تمایل، نظر و تفسیر خود را از طریق بخش "پیام‌ها و نظرات" در پایین صفحه، ارسال نمائید.
 

  ادامه...          <--- بخش دوم

خلوت طلبیدن آن ولی از پادشاه جهت دریافتن رنج کنیزک

گفت ای شه خلوتی کن خانه را                  دور کن هم خویش و هم بیگانه را

کس ندارد گوش در دهلیزها                        تا بپرسم زین کنیزک چیزها

خانه خالی ماند و یک دیار نه                      جز طبیب و جز همان بیمار نه

نرم نرمک گفت شهر تو کجاست                  که علاج اهل هر شهری جداست

واندر آن شهر از قرابت کیستت                    خویشی و پیوستگی با چیستت

دست بر نبضش نهاد و یک بیک                   باز می‌پرسید از جور فلک

چون کسی را خار در پایش جهد                  پای خود را بر سر زانو نهد

وز سر سوزن همی جوید سرش                    ور نیابد می‌کند با لب ترش

خار در پا شد چنین دشواریاب                     خار در دل چون بود وا ده جواب

خار در دل گر بدیدی هر خسی                    دست کی بودی غمان را بر کسی

کس به زیر دم خر خاری نهد                       خر نداند دفع آن بر می‌جهد

بر جهد وان خار محکم‌تر زند                        عاقلی باید که خاری برکند

خر ز بهر دفع خار از سوز و درد                     جفته می‌انداخت صد جا زخم کرد

آن حکیم خارچین استاد بود                       دست می‌زد جابجا می‌آزمود

زان کنیزک بر طریق داستان                        باز می‌پرسید حال دوستان

با حکیم او قصه‌ها می‌گفت فاش                   از مقام و خواجگان و شهر و باش

سوی قصه گقتنش می‌داشت گوش              سوی نبض و جستنش می‌داشت هوش

تا که نبض از نام کی گردد جهان                  او بود مقصود جانش در جهان

دوستان و شهر او را برشمرد                       بعد از آن شهری دگر را نام برد

گفت چون بیرون شدی از شهر خویش          در کدامین شهر بودستی تو بیش

نام شهری گفت و زان هم در گذشت            رنگ روی و نبض او دیگر نگشت

خواجگان و شهرها را یک به یک                  باز گفت از جای و از نان و نمک

شهر شهر و خانه خانه قصه کرد                   نه رگش جنبید و نه رخ گشت زرد

نبض او بر حال خود بد بی‌گزند                     تا بپرسید از سمرقند چو قند

نبض جست و روی سرخ و زرد شد               کز سمرقندی زرگر فرد شد

چون ز رنجور آن حکیم این راز یافت              اصل آن درد و بلا را باز یافت

گفت کوی او کدامست در گذر                      او سر پل گفت و کوی غاتفر

گفت دانستم که رنجت چیست زود              در خلاصت سحرها خواهم نمود

شاد باش و فارغ و آمن که من                     آن کنم با تو که باران با چمن

من غم تو می‌خورم تو غم مخور                  بر تو من مشفق‌ترم از صد پدر

هان و هان این راز را با کس مگو                  گرچه از تو شه کند بس جست و جو

خانه‌ی اسرار تو چون دل شود                     آن مرادت زودتر حاصل شود

گفت پیغامبر که هر که سر نهفت                 زود گردد با مراد خویش جفت

دانه چون اندر زمین پنهان شود                   سر او سرسبزی بستان شود

زر و نقره گر نبودندی نهان                          پرورش کی یافتندی زیر کان

وعده‌ها و لطفهای آن حکیم                        کرد آن رنجور را آمن ز بیم

وعده‌ها باشد حقیقی دل‌پذیر                      وعده‌ها باشد مجازی تا سه گیر

وعده‌ی اهل کرم گنج روان                          وعده‌ی نا اهل شد رنج روا

بعد از آن برخاست و عزم شاه کرد                شاه را زان شمه‌ای آگاه کرد

گفت تدبیر آن بود کان مرد را                       حاضر آریم از پی این درد را

مرد زرگر را بخوان زان شهر دور                    با زر و خلعت بده او را غرور

فرستادن پادشاه رسولان به سمرقند به آوردن زرگر

شه فرستاد آن طرف یک دو رسول               حاذقان و کافیان بس عدول

تا سمرقند آمدند آن دو امیر                         پیش آن زرگر ز شاهنشه بشیر

کای لطیف استاد کامل معرفت                     فاش اندر شهرها از تو صفت

نک فلان شه از برای زرگری                        اختیارت کرد زیرا مهتری

اینک این خلعت بگیر و زر و سیم                  چون بیایی خاص باشی و ندیم

مرد مال و خلعت بسیار دید                        غره شد از شهر و فرزندان برید

اندر آمد شادمان در راه مرد                         بی‌خبر کان شاه قصد جانش کرد

اسپ تازی برنشست و شاد تاخت               خونبهای خویش را خلعت شناخت

ای شده اندر سفر با صد رضا                      خود به پای خویش تا س القضا

در خیالش ملک و عز و مهتری                     گفت عزرائیل رو آری بری

چون رسید از راه آن مرد غریب                    اندر آوردش به پیش شه طبیب

سوی شاهنشاه بردندش بناز                     تا بسوزد بر سر شمع طراز

شاه دید او را بسی تعظیم کرد                    مخزن زر را بدو تسلیم کرد

پس حکیمش گفت کای سلطان مه              آن کنیزک را بدین خواجه بده

تا کنیزک در وصالش خوش شود                  آب وصلش دفع آن آتش شود

شه بدو بخشید آن مه روی را                     جفت کرد آن هر دو صحبت جوی را

مدت شش ماه می‌راندند کام                     تا به صحت آمد آن دختر تمام

بعد از آن از بهر او شربت بساخت                تا بخورد و پیش دختر می‌گداخت

چون ز رنجوری جمال او نماند                     جان دختر در وبال او نماند

چونک زشت و ناخوش و رخ زرد شد             اندک‌اندک در دل او سرد ش

عشقهایی کز پی رنگی بود                        عشق نبود عاقبت ننگی بود

کاش کان هم ننگ بودی یکسری                 تا نرفتی بر وی آن بد داوری

خون دوید از چشم همچون جوی او              دشمن جان وی آمد روی او

دشمن طاووس آمد پر او                             ای بسی شه را بکشته فر او

گفت من آن آهوم کز ناف من                      ریخت این صیاد خون صاف من

ای من آن روباه صحرا کز کمین                    سر بریدندش برای پوستین

ای من آن پیلی که زخم پیلبان                   ریخت خونم از برای استخوان

آنک کشتستم پی مادون من                     می‌نداند که نخسپد خون من

بر منست امروز و فردا بر ویست                   خون چون من کس چنین ضایع کیست

گر چه دیوار افکند سایه‌ی دراز                     باز گردد سوی او آن سایه باز

این جهان کوهست و فعل ما ندا                  سوی ما آید نداها را صدا

این بگفت و رفت در دم زیر خاک                  آن کنیزک شد ز عشق و رنج پاک

زانک عشق مردگان پاینده نیست                زانک مرده سوی ما آینده نیست

عشق زنده در روان و در بصر                       هر دمی باشد ز غنچه تازه‌تر

عشق آن زنده گزین کو باقیست                  کز شراب جان‌فزایت ساقیست

عشق آن بگزین که جمله انبیا                     یافتند از عشق او کار و کیا

تو مگو ما را بدان شه بار نیست                   با کریمان کارها دشوار نیست

بیان آنک کشتن و زهر دادن مرد زرگر به اشارت الهی بود نه به هوای نفس و تامل فاسد

کشتن آن مرد بر دست حکیم                    نه پی اومید بود و نه ز بیم

او نکشتش از برای طبع شاه                     تا نیامد امر و الهام اله

آن پسر را کش خضر ببرید حلق                 سر آن را در نیابد عام خلق

آنک از حق یابد او وحی و جواب                 هرچه فرماید بود عین صواب

آنک جان بخشد اگر بکشد رواست             نایبست و دست او دست خداست

همچو اسمعیل پیشش سر بنه                 شاد و خندان پیش تیغش جان بده

تا بماند جانت خندان تا ابد                        همچو جان پاک احمد با احد

عاشقان آنگه شراب جان کشند                که به دست خویش خوبانشان کشند

شاه آن خون از پی شهوت نکرد                 تو رها کن بدگمانی و نبرد

تو گمان بردی که کرد آلودگی                     در صفا غش کی هلد پالودگی

بهر آنست این ریاضت وین جفا                  تا بر آرد کوره از نقره جفا

بهر آنست امتحان نیک و بد                       تا بجوشد بر سر آرد زر زبد

گر نبودی کارش الهام اله                          او سگی بودی دراننده نه شاه

پاک بود از شهوت و حرص و هوا                 نیک کرد او لیک نیک بد نما

گر خضر در بحر کشتی را شکست              صد درستی در شکست خضر هست

وهم موسی با همه نور و هنر                    شد از آن محجوب تو بی پر مپر

آن گل سرخست تو خونش مخوان              مست عقلست او تو مجنونش مخوان

گر بدی خون مسلمان کام او                      کافرم گر بردمی من نام او

می‌بلرزد عرش از مدح شقی                     بدگمان گردد ز مدحش متقی

شاه بود و شاه بس آگاه بود                       خاص بود و خاصه‌ی الله بو

آن کسی را کش چنین شاهی کشد           سوی بخت و بهترین جاهی کشد

گر ندیدی سود او در قهر او                         کی شدی آن لطف مطلق قهرجو

بچه می‌لرزد از آن نیش حجام                     مادر مشفق در آن دم شادکام

نیم جان بستاند و صد جان دهد                  آنچ در وهمت نیاید آن دهد

تو قیاس از خویش می‌گیری ولیک               دور دور افتاده‌ای بنگر تو نیک

نظرات دوستان:

» برای نوشتن نظرتان درباره داستان یا هر موضوع مرتبط با این جلسه، به قسمت "پیامها و نظرات" در همین صفحه(پایین‌) مراجعه کنید.