+ پس از خواندن داستان، در صورت تمایل، نظر و تفسیر خود را از طریق بخش "پیام‌ها و نظرات" در پایین صفحه، ارسال نمائید.
 

 1. شرح و بررسی "قصه‏‌ى تير اندازى و ترسيدن او از سوارى كه در بيشه می‌رفت"، دفتر دوم مثنوی معنوی، بیت 3164

         يك سوارى با سلاح و بس مهيب            می‏شد اندر بيشه بر اسبى نجيب‏

         تير اندازى به حكم او را بديد                   پس ز خوف او كمان را در كشيد

         تا زند تيرى سوارش بانگ زد                  من ضعيفم گر چه زفت استم جسد

         هان و هان منگر تو در زفتى من              كه كمم در وقت جنگ از پير زن‏

         گفت رو كه نيك گفتى ور نه نيش            بر تو مى‏انداختم از ترس خويش‏

         بس كسان را كالت پيكار كشت               بی رجوليت چنان تيغى به مشت‏

         گر بپوشى تو سلاح رستمان                  رفت جانت چون نباشى مرد آن‏

         جان سپر كن تيغ بگذار اى پسر               هر كه بى‏سر بود از اين شه برد سر

         آن سلاحت حيله و مكر تو است               هم ز تو زاييد و هم جان تو خست‏

         چون نكردى هيچ سودى زين حيل            ترك حيلت كن كه پيش آيد دول‏

         چون كه يك لحظه نخوردى بر ز فن            ترك فن گو مى‏طلب رب المنن‏

         چون مبارك نيست بر تو اين علوم            خويشتن گولى كن و بگذر ز شوم‏

         چون ملايك گو كه لا عِلْمَ لنا                    يا الهى غير ما علمتنا

                                                   ----------

  2. شرح و بررسی حکایت "هلال پنداشتن آن شخص خيال را در عهد عمر"، دفتر دوم مثنوی معنوی، بيـت 112

          .....

         پرده‏‌هاى ديده را داروى صبر                   هم بسوزد هم بسازد شرح صدر

         آينه‏‌ى دل چون شود صافى و پاك            نقشها بينى برون از آب و خاك‏

         هم ببينى نقش و هم نقاش را              فرش دولت را و هم فراش را

         خوب خوبى را كند جذب اين بدان           طيبات و طيبين بر وى بخوان‏

         در جهان هر چيز چيزى جذب كرد            گرم گرمى را كشيد و سرد سرد

         قسم باطل باطلان را می‌كشند             باقيان از باقيان هم سر خوشند

         ناريان مر ناريان را جاذب‏ند                    نوريان مر نوريان را طالب‏اند

         گفتم آخر آينه از بهر چيست                 تا بداند هر كسى كاو جنس كيست‏

         آينه‏‌ى آهن براى پوستهاست                آينه‏‌ى سيماى جان سنگين بهاست‏

         آينه‏‌ى جان نيست الا روى يار               روى آن يارى كه باشد ز آن ديار

         گفتم اى دل آينه‏‌ى كلى بجو                رو به دريا كار برنايد به جو

         آينه‏‌ى كلى ترا ديدم ابد                      ديدم اندر چشم تو من نقش خود

         گفتم آخر خويش را من يافتم               در دو چشمش راه روشن يافتم‏

         گفت وهمم كان خيال تست هان          ذات خود را از خيال خود بدان‏

         نقش من از چشم تو آواز داد                كه منم تو تو منى در اتحاد

         كاندر اين چشم منير بی‌‏زوال                از حقايق راه كى يابد خيال‏

         در دو چشم غير من تو نقش خود          گر ببينى آن خيالى دان و رد

         يك حكايت بشنو اى گوهر شناس          تا بدانى تو عيان را از قياس‏

دفتر دوم، بيت 112

 هلال پنداشتن آن شخص خيال را در عهد عمر

         ماه روزه گشت در عهد عمر                بر سر كوهى دويدند آن نفر

         تا هلال روزه را گيرند فال                     آن يكى گفت اى عمر اينك هلال‏

         چون عمر بر آسمان مه را نديد            گفت كاين مه از خيال تو دميد

         ور نه من بيناترم افلاك را                    چون نمی‌‏بينم هلال پاك را

         گفت تر كن دست و بر ابرو بمال            آن گهان تو بر نگر سوى هلال‏

         چون كه او تر كرد ابرو مه نديد               گفت اى شه نيست مه شد ناپديد

         گفت آرى موى ابرو شد كمان               سوى تو افكند تيرى از گمان‏

         چون يكى مو كج شد او را راه زد           تا به دعوى لاف ديد ماه زد

         موى كج چون پرده‌‏ى گردون بود            چون همه اجزات كج شد چون بود

         راست كن اجزات را از راستان              سر مكش اى راست رو ز آن آستان‏

         هم ترازو را ترازو راست كرد                 هم ترازو را ترازو كاست كرد

         هر كه با ناراستان هم سنگ شد        در كمى افتاد و عقلش دنگ شد

         رو أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ باش                  خاك بر دل دارى اغيار پاش‏

         بر سر اغيار چون شمشير باش           هين مكن روباه بازى شير باش‏

         تا ز غيرت از تو ياران نگسلند               ز آنكه آن خاران عدوى اين گلند

         آتش اندر زن به گرگان چون سپند         ز آن كه آن گرگان عدوى يوسفند

         جان بابا گويدت ابليس هين                 تا به دم بفريبدت ديو لعين‏

         اين چنين تلبيس با بابات كرد               آدمى را اين سيه رخ مات كرد

         بر سر شطرنج چست است اين غراب    تو مبين بازى به چشم نيم خواب‏

         ز آن كه فرزين بندها داند بسى            كه بگيرد در گلويت چون خسى‏

         در گلو ماند خس او سالها                   چيست آن خس مهر جاه و مالها

         مال خس باشد چو هست اى بی‌‏ثبات   در گلويت مانع آب حيات‏

         گر برد مالت عدوى پر فنى                   ره زنى را برده باشد ره زنى‏

                                                  ---------------

3. شرح غزل  408 دیوان شمس:

آن شنیدی که خضر تخته کشتی بشکست              تا که کشتی ز کف ظالم جبار برست

خضر وقت تو عشق است که صوفی ز شکست          صافیست و مثل درد به پستی بنشست

لذت فقر چو باده‌ست که پستی جوید                       که همه عاشق سجده‌ست و تواضع سرمست

تا بدانی که تکبر همه از بی‌مزگیست                       پس سزای متکبر سر بی‌ذوق بس است

گریه شمع همه شب نه که از درد سرست                چون ز سر رست همه نور شد از گریه برست

کف هستی ز سر خم مدمغ برود                             چون بگیرد قدح باده جان بر کف دست

ماهیا هر چه تو را کام دل از بحر بجو                         طمع خام مکن تا نخلد کام ز شست

بحر می‌غرد و می‌گوید کای امت آب                         راست گویید بر این مایده کس را گله هست

دم به دم بحر دل و امت او در خوش و نوش                در خطابات و مجابات بلی‌اند و الست

نی در آن بزم کس از درد دلی سر بگرفت                  نی در آن باغ و چمن پای کس از خار بخست

هله خامش به خموشیت اسیران برهند                    ز خموشانه تو ناطق و خاموش بجست

لغات:

مدمغ: مغرور، پرنخوت، متکبر

نظرات دوستان:

» برای نوشتن نظرتان درباره داستان یا هر موضوع مرتبط با این جلسه، به قسمت "پیامها و نظرات" در همین صفحه(پایین‌) مراجعه کنید.